Αύριο, μια άλλη χώρα

Δανείζομαι τον τίτλο του βιβλίου της Σώτης και γράφω μετά από πολύ καιρό

Αυτή τη στιγμή έχουν αλλάξει τόσα πολλά στη ζωή μου που δεν έχει και πολύ σημασία να μπω σε λεπτομέρειες.

Βρίσκομαι σε μια ξένη χώρα, στην Αγγλία, μαζί με την οικογένεια μου και κάνουμε μια καινούργια αρχή γενικώς και ειδικώς.

Και ήθελα να γράψω μερικά λόγια γι'αυτό

Βασικά στην Αγγλία είχαμε έρθει αρκετές φορές μαζί με την Κλαίρη μου γιατί μας άρεσε πάρα πολύ τουριστικά. Όλο αυτό το "παραμύθι" της Αγγλίας είναι πολύ θελκτικό γιατί αυτή η χώρα πραγματικά αποπνέει μια μαγεία με τις pubs, το ποδόσφαιρο, το Λονδίνο της (τουριστική ατραξιόν πρώτης τάξης), τη γλώσσα που όλοι μαθαίνουμε ως δεύτερη από το δημοτικό σχολείο και ένα σωρό άλλα μικρά και μεγάλα πράγματα

Όταν έρθεις για μόνιμη εγκατάσταση όμως τα πράγματα είναι ή γίνονται αρκετά διαφορετικά. Μπαίνεις στη διαδικασία να κάνεις συγκρίσεις με το παλιό, ότι κι αν ήταν αυτό και οι συγκρίσεις ποτέ δεν έχουν τελειωμό ή νόημα. Απλά όταν είσαι μικρός στην ηλικία δεν έχεις προλάβει να παγιώσεις κάποια στάση ζωής, νοοτροπίες και αντιλήψεις και δεν έχεις τις εμπειρίες να υποστηρίξουν τις επιλογές σου. Κοντολογίς είσαι εύπλαστος

Κοντά στα 40 όμως, με οικογένεια και ήδη τη μισή ζωή πίσω σου, είναι κομματάκι δύσκολο να προσαρμοστείς και να συνυπάρξεις με τη διαφορετική κουλτούρα. Και αυτό φαίνεται στην καθημερινότητα και σε πολλές εκφάνσεις της. Στα ψώνια, στη διασκέδαση, στη μετακίνηση, στις συναλλαγές με το σύστημα, στην κοσμοθεωρία σου

Είναι ακόμα πολύ νωρίς για τα οποιαδήποτε συμπεράσματα, που άλλωστε είναι υποκειμενικά και εξαρτώνται ως επί το πλείστον από τα ατομικά του καθενός βιώματα. Πάντως είναι δύσκολο να φεύγεις μετανάστης, πολύ πιο δύσκολο απ' όταν είχα φύγει 18 χρονών για σπουδές στην Ιταλία, την πρώτη φορά που ξενιτεύτηκα. Χρησιμοποιώ τη λέξη μετανάστης γιατί πήρα τα πράγματα μου και την οικοσκευή μου και όχι απλά μια βαλίτσα. Εγκαταστάθηκα κανονικά και ψάχνω για δουλειά. Η γυναίκα μου δουλεύει και ο γιός μου πάει σχολείο. Μετανάστης λοιπόν, όχι τουρίστα, ούτε περαστικός

Είναι φορές που μου αρέσει εδώ πάρα πολύ, είναι φορές που δε μου αρέσει και τσαντίζομαι. Ξέρω πως τα πάντα είναι μια συνήθεια και καθαρά θέμα εξοικείωσης. Η αλήθεια είναι πως χρειάζονται πολλά χρήματα εδώ για να ζείς καλά, περισσότερα απ' ότι στην Ελλάδα, τόσο σε μισθό, όσο και για να μετακομίσεις και να στήσεις το σπιτικό σου. Είναι βλέπετε τελείως άλλη η φάση της ζωής, δηλαδή δε συμβιβάζεσαι με μια φοιτητική επίπλωση, ούτε με το λεωφορείο. Όχι γιατί ζούσες πλούσια στην Ελλάδα, αλλά γιατί είναι διαφορετικές οι ανάγκες. Και οι ανάγκες σε καθοδηγούν.

Στεναχωριέμαι που συνειδητοποιώ πόσο καλά περνούσαμε στην Ελλάδα, έστω ανεχόμενοι αυτό το παρηκμασμένο κράτος-φάντασμα-εκδικητή-τύραννο. Περνούσαμε πάρα πολύ καλά γιατί είχαμε τους δικούς μας ανθρώπους κοντά, με τα ελαττώματα τους, αλλά γενικότερα γιατί η Ελλάδα προσφέρει ανώτερη ποιότητα ζωής απ' ότι η Αγγλία. Δηλαδή ο ήλιος, η θάλασσα, το χώμα, η εξοχή, το χρώμα του ουρανού στην Ελλάδα είναι ζωντανά, είναι δικά σου. Είσαι και γίνεσαι κομμάτι τους. Εδώ είναι κάποιων άλλων, είναι μακριά παρότι κοντά, είναι άλλα τα χρώματα παρότι χρώματα της ίδιας ίριδας, είναι άλλες οι γεύσεις παρότι ίδια τα υλικά, τα πάντα είναι κάτι άλλο παρότι μοιάζουν γνώριμα τα σχήματα και οι διαστάσεις

Περνούσαμε καλά στο περιθώριο των εξελίξεων, έξω από τις ράγες της Ευρωπαϊκής κανονικότητας. Έξω από τη λογική, την οργάνωση και τα συστήματα της Αγγλίας, τα σύγχρονα και τα τελευταία επιτεύγματα της τεχνολογίας που όντως βοηθούν τους ανθρώπους και τις κοινωνίες τους. Περνούσαμε καλά, παρότι υποφερτά μερικές φορές, παρότι μας ζάλιζαν τον έρωτα οι δημόσιες ασυναρτησίες και τα πάμπολα προβλήματα της συμβίωσης μας με άλλους Έλληνες. Νομίζω πως δε δίνω άφεση αμαρτιών, αλλά μπροστά σε ένα τσίπουρο με μεζέ ή ένα φραπέ και ένα τσιγαράκι άλλοτε, πολλά από τα δεινά της πατρίδας εξαυλώνονταν και γίνονταν ευκολότερα

Στεναχωριέμαι που καταλαβαίνω πόσο λάθος είχα όταν καταριόμουν την πατρίδα μου για όλα τα άσχημα και τα κακά που μου είχε κάνει και που συνεχίζει να μου κάνει επειδή την κυβερνάνε αλήτες και κλέφτες και προδότες. Η καημένη η Ελλάδα μας είναι μια σταλιά πατρίδα, μια μικρή χώρα που δε μπορεί να σταθεί στα καχεκτικά της πόδια, έτσι όπως ξαναγεννήθηκε μετά την επανάσταση του 1821. Το καταλαβαίνω τώρα, ζώντας σε ένα κράτος ισχυρό, πλούσιο, με οικονομία δυνατή και κραταιά. Το καταλαβαίνω τώρα που βρίσκομαι να ζω στην πλευρά του δυνατού, του εξουσιαστή, του κυβερνήτη. Και βλέπω την πατρίδα μας να μη μπορεί να τραφεί όσο χρειάζεται, να μη μπορεί να αρθρώσει λόγο πειστικό, γιατί είναι μια σταλίτσα κλεισμένη τριγύρω από εχθρικούς και αδιάφορους λαούς

Η Ελλάδα κάποτε ήταν δυνατή και πρωτοπόρα γιατί είχε τις δυνατότητες να επεκταθεί στο χώρο της. Τριγύρω. Να πατήσει εδάφη, να κάνει εμπόριο ανταγωνιστικό, να απλώσει την οικονομία της. Και όταν τα εδάφη μίκρυναν ή έγιναν απροσπέλαστα η Ελλάδα άπλωσε χέρια και πόδια στη θάλασσα και έγινε μέγα της θαλάσσης κράτος. Και στα πέρατα του κόσμου ο ταξιδιώτης Έλληνας (δηλαδή η ελεύθερη ψυχή του ανθρώπου που κομίζει το φως της γνώσης-ο Προμηθέας) άφησε το σημάδι του. Δυστυχώς όχι πια σήμερα. Οριστικά όχι. Και το καταλαβαίνω ζώντας πια σε μια χώρα δυνατή, κραταιά, με οικονομία ακλόνητη, με προοπτικές. Ζώντας στην άλλη μεριά, στην πλευρά του ισχυρού, του εξουσιαστή, του παράγοντα που έχει επιλογές και ορίζει το μέλλον του.

Η καημένη η Ελλάδα μας δε μπορεί να σταθεί στα πόδια της μόνη της, να αρθρώσει λόγο πειστικό, να ευημερήσει. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι ένα μικρό κράτος σαν την Ελλάδα δε μπορεί να κάνει την αυτοκάθαρση του, να ευπρεπιστεί, να οργανωθεί και να εκδημοκρατιστεί, ώστε να πάρει τη θέση που του αρμόζει στο τράπεζι της διεθνούς κοινότητας με αξιώσεις αντάξιες του πολιτισμού και της ιστορίας της. Και βέβαια μπορεί και βέβαια μπορούμε. Απλά είναι δύσκολο και θέλει μεγάλη προσπάθεια. Και αυτό δεν το ξεχνώ, όπως δεν ξεχνώ τους λόγους που φύγαμε από την πατρίδα, που ξεριζωθήκαμε προσπαθώντας να γλιτώσουμε από τη δίνη της κρίσης. Να γλιτώσουμε εμείς αλλά και ο γιός μας. Να μη χαθούμε στη μαύρη τρύπα της αβεβαιότητας και της απελπισίας, χωρίς να φταίμε

Χαίρομαι που ζούμε σε μια χώρα την Αγγλία, που μπορούμε να κάνουμε επιλογές, που έχουμε ασφάλεια, ισορροπία και ευημερία. Που -τέλοσπάντων- θα έχουμε το χρόνο και τις ευκαιρίες να σταθμίσουμε τα θετικά και τα αρνητικά και να πάρουμε τις αποφάσεις μας και να χαράξουμε το δρόμο μας απερίσπατοι. Εδώ σε βοηθάνε όταν δουν πως τους συμφέρει, σε σπρώχνουν γιατί ξέρουν ότι θα κερδίσουν από σένα. Εδώ σε βοηθάνε όταν δούν πως είσαι Έλληνας και όχι κουτοπόνηρος γραικός που νομίζει ότι τα ξέρει όλα. Εδώ σου δίνουν ευκαιρίες γιατί δίνουν ευκαιρίες σε όλους όσους έχουν ρισκάρει για να πάνε μπροστά. Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία

Κλείνω αυτό το πρώτο κείμενο από τη νέα μου πατρίδα με στίχους από το ποίημα του Κίπλινγκ με τίτλο "Αν μπορείς". Θα τα λέμε από αυτό εδώ το βήμα, όπως παλιά, με νέες εμπειρίες και περιπέτειες.

Να είστε σίγουροι:

........αν μπορείς να ονειρεύεσαι δίχως να γίνεις του ονείρου σου σκλάβος,

αν μπορείς να στοχάζεσαι δίχως τη σκέψη να κάνεις σκοπό σου,

αν μπορείς την λαμπρήν ανταμώνοντας Νίκη ή τη μαύρη φουρτούνα,

να φερθείς με τον ίδιο τον τρόπο στους δυο κατεργάρηδες τούτους......

........τότε θα 'ναι όλη η Γη σα δικιά σου, ως και κάθε που υπάρχει σε τούτη,

και —περισσότερο ακόμα— θε να 'σαι ένας άνθρωπος πλέριος, παιδί μου.

Nickel and Dimed

• Ξεκίνησα πρόσφατα να διαβάζω το βιβλίο της αμερικανίδας δημοσιογράφου Barbara Ehrenreich με τίτλο Nickel and Dimed. Σε ελεύθερη μετάφραση εγώ θα το βάφτιζα "Επιβιώνοντας με Ψιλά". Η κάπως έτσι, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το βιβλίο διαπραγματεύεται τη φτώχεια στην Αμερική, με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Η συγγραφέας υποδύεται το ρόλο της σερβιτόρας, της οικιακής βοηθού, της λαντζέρισας κλπ ανθρώπων που εργάζονται με το απολύτως βασικό μεροκάματο που προβλέπει η νομοθεσία, δηλαδή 6 δολλάρια την ώρα. Στόχος της είναι να διαπιστώσει πως οι άνθρωποι που αμοίβονται με αυτά τα χρήματα μπορούν να επιβιώσουν. Αν και ξέρω ήδη το συμπέρασμα, το μυαλό μου πηγαίνει στη δική μας εγχώρια πραγματικότητα. Στη δική μας αντίστοιχη κάστα ανθρώπων που κάνουν δουλειές του ποδαριού ή κακοπληρωμένα μεροκάματα που κανένας άλλος δεν θέλει να κάνει. Που συνήθως είναι μετανάστες ή απλά περιθωριακοί Έλληνες, που αγωνίζονται για το καθημερινό τους φαγητό, το ενοίκιο, τα ρούχα της δουλειάς τους
• Με αφορμή αυτό το βιβλίο σκέφτομαι συνεχώς την οικονομική πραγματικότητα στην Ελλάδα. Από τη μία μεριά το "δράκο της Πάρου", που ήταν ένας Πακιστανός που κάποιος εργοδότης παράνομα προσέλαβε για να του κοστίζει λίγο. Από την άλλη μεριά σκέφτομαι το ρατσισμό που στο πρόσωπο της Χρυσής Αυγής, λειτουργεί ως "κοινωνική αναγκαιότητα-εκτόνωση" μέσω των media, για το σοβαρό πρόβλημα της μετανάστευσης. Το αίμα πάντα έτσι λειτουργεί και δυστυχώς φέρνει ακόμα περισσότερο αίμα. Μια γενικευμένη κοινωνική σύγκρουση που πάντα ξεκινά από το περιθώριο, από τα "σκουπίδια που κρύβουμε κάτω από το χαλάκι" και επεκτείνεται παντού σαν τον ιό της έμπολα. Η καταστροφή και η αναγέννηση μιας παρηκμασμένης κοινωνίας φαντάζουν ιδέες που ξεπηδούν από τις σελίδες ενός μυθιστορήματος. Όμως σήμερα, είναι μια επιλογή. Δίπλα σε άλλες, δυσκολότερες, που κανένας όμως δεν θέλει να θυμάται. 
• Ο καπιταλισμός, η ελεύθερη αγορά, η υλική ευμάρεια μέσω της κατανάλωσης, όλα αυτά τα μοντέλα είναι δεδομένο πως θα αλλάξουν δραματικά τα επόμενα χρόνια. Τα αδιέξοδα που ανακυκλώνουν, οι αδυναμίες και τα προβλήματα που συντηρούν "κάτω από το χαλάκι", γιγαντώνονται μπροστά στην ανάγκη για λύσεις δίκαιες, των πολλών και αδικημένων, που συντηρούνται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας (το μεροκάματο των 6 $ που γράφει η Ehrenreich). Η σιωπηλή αυτή ανθρωπότητα, που σκύβει το κεφάλι μπροστά στα σχέδια των μάνατζερ, κάποια στιγμή πρέπει να συμμετέχει στο σχεδιασμό μιας κοινωνίας δικαιότερης, μακριά από τις ακραίες επιλογές. Απο τη μία το ανθρωποφάγο μοντέλο της έμμισθης δουλείας στην Αμερική, από την άλλη το ισοπεδωτικό μοντέλο της κρατικής γραφειοκρατικής διακυβέρνησης. Κάπου στη μέση χρειαζόμαστε μια καινούργια πρόταση. Δυστυχώς για όλους μας το στομάχι δε γεμίζει με οράματα και ίδεαλισμό, αλλά με χρήματα. Αυτά τα χρήματα κάπως πρέπει να βρεθούν. Δεν ξέρω πως
• Και μέσα σε όλο αυτόν τον προβληματισμό έχεις αυτό τον καραγκιοζάκο τον Μπόλτ, το δημιούργημα των πειραμάτων των εργαστηρίων, να επαίρεται πως είναι θρύλος του αθλητισμού. Ρε φίλε, κόψε κάτι. Όμως όταν έχεις τη ΔΟΕ και τον Ρόγκ, να αποφαίνονται περί Ολυμπιακού Ιδεώδους (ας μας πουν ποιό είναι αυτό, χωρίς τις διαφημίσεις τις Nike και της Sony) τότε συνειδητοποιείς ότι όλο αυτό το παραμυθάκι, είναι τόσο σικέ και πλαστικό, που μόνο γέλια μπορεί να προκαλέσει. Δεν παρακολούθησα ούτε λεπτό Ολυμπιακούς Αγώνες. Σιχάθηκα. Το απόγειο του Μάρκετινγκ και της εμπορευματοποίησης, ενδύεεται την κάρμπον χλαμύδα της χιλιετίας, και ένα android ή ένα i-phone απαγγέλουν εδάφια από την Πολιτεία του Πλάτωνα. Αυτοί είμαστε, αυτά αγοράζουμε, αυτή είναι η περίφημη εταιρική κοινωνική ευθύνη των πολυεθνικών. Να χώνουν φράγκα στους αγώνες των ντοπαρισμένων, των διπλωματών και των "ευγενικών" PR, με τις περισπούδαστες δηλώσεις του κώλου, και τα μέτρα στα μέτρα τους, για να μην χαλάνε τα συμβόλαια και οι μελλοντικές προβλέψεις. So sick, και καθόλου chick.
• Καλό καλοκαίρι -όσο απέμεινε- σε όλους....